Kategorija
1. Uvod
Pripadnici ehl sunneta klanjanje teravih-namaza u džematu (zajednički) za vrijeme mjeseca ramazana smatraju sunnetom. Šiije, dok im je naređeno klanjanje iste nafile, nije im dozvoljeno obavljati je u džematu. Ovaj postupak šiija u skladu je s naredbama i sunnetom Poslanika, alejhisselam.
Braća i sestre, pripadnici ehl sunneta, zajednički dolaze klanjati teravih-namaz u ranim večerima mjeseca ramazana. Klanjaju i uče Kur’an, da ih uzvišeni Allah nagradi za njihove iskrene namjere i djela. Ipak, riječ “teravija” (terâvih) nije nijednom spomenuta u Kur’anu niti ju je spomenuo Poslanik, alejhisselam, u značenju dodatnih zajedničkih namazâ u noćima mjeseca ramazana. To je pojam razvijen kasnije među muslimanima. Jezički, riječ “terâvija” (terâvîh) množina je riječi “tervîha” koja označava kratak period odmora između svaka četiri (ili dva) rekata namaza. Kasnije, svi zajednički namazi u noćima mjeseca ramazana bit će tako nazvani.
2. Izvor teravije kao zajedničkoga namaza
Poznato je da je teravija, kao zajednički noćni namaz u mjesecu ramazanu, nastala po naredbi drugoga halifeOmer ibn Hattâba.
Prenosi Ebû Hurejra: Allahov Poslanik, alejhisselam, rekao je: “Kogod moli noći tokom kompletnoga mjeseca ramazana, iskreno i nadajući se nagradi od Allaha, svi njegovi prethodni grijesi bit će oprošteni.” Ibn Šihâb(također prenosilac) reče: “Kada je Allahov Poslanik, alejhisselam, umro ljudi su nastavili obavljajući to (tj. nafilu koju klanjaše samostalno, ne zajednički), za vrijeme halifata Ebû Bekra i prvih dana halifataOmera.” Abdurrahmân ibn Abdul Qâri reče: “Izašao sam, u društvu Omera ibn Hattâba, jedne noći mjeseca ramazana u džamiju i saznao da ljudi klanjaju u različitim grupama – jedan čovjek klanjaše sâm, drugi s malom grupom iza sebe. Tada Omer reče: ‘Po mome mišljenju, bolje je da okupim te ljude iza jednoga kârije (učača) [tj. neka klanjaju džematile (zajednički)].’ Tako ih okupi iza Ubejja ibn Ka‘ba. Potom druge noći, ponovno izađoh s njim a ljudi klanjaše iza svoga učača. Na to, Omer primjeti: ‘Divnog li bid‘ata (novotarije u religiji); ali namaz koji ne obavljaju, već radije u to vrijeme spavaju, bolji je od onoga koji obavljaju.’ Mislio je na namaz u posljednjemu dijelu noći.”
(Sahîhul Buhârî, tom III, poglavlje 32, br. 227)
“Nazvano je ‘bid‘a’ jer Poslanik, alejhisselam, nije uobičavao klanjati ovaj namaz u džematu, niti je tako klanjano u vrijeme es-Siddîka (misli se na prvog halifu), niti je klanjano tako rano niti s tolikim brojem rekatâ.”
(el-Katellânî, Šerhu Sahîhil Buhârî, tom VI, str. 4.)
(en-Nevevî, Šerhu Sahîhil Muslim, tom VI, str. 287.)
“Omer je prvi koji dâde formu teravih-namazu, okupi ljude, i pruži instrukcije različitim regionima vezane za taj namaz. Bilo je to u mjesecu ramazanu, 14. godine po hidžri. Odredio je učače Kur’ana koji će predvoditi teravih-namaz muškarcima i ženama.”
(Ibn Sa‘d, Kitâbut-tabekât, tom III, str. 281.)
(Es-Sujûtî, Târîhul Hulefâ’, str. 137.)
(el-‘Ajnî, ‘Umdetul kârî fî šerhi sahîhil Buhârî, tom VI, str. 125.)
3. Zajednički u džamiji ili samostalno kući?
Obavljati dobrovoljne namaze (nafile) samostalno unutar kućâ, nikako zajednički u džamiji, snažna je preporuka Poslanika, alejhisselam, budući da (klanjanje nafile samostalno u kući) donosi više blagoslovâ za kuću i porodicu i pomaže islasmkome odgoju djece.
Poslanik, alejhisselam, rekao je: “Ljudi! Obavljajte svoje namaze kući, jer najbolji namaz za osobu jeste onaj obavljen kući, izuzev obaveznih (farz) namazâ.”
(Sahîhul Buhârî, tom IX, poglavlje 92, br. 393)
(en-Nesâ’î, Sunen, tom III, str. 161., str. 198.)
Jednom je Abdullâh ibn Mes‘ûd pitao Poslanika, alejhisselam: “Šta je bolje; da klanjam u svojoj kući ili u džamiji?” Poslanik, alejhisselam, odgovori: “Zar ne vidiš kako je džamija blizu moje kuće? Klanjati u mojoj kući drže mi je nego klanjati u džamiji, izuzev obaveznih (farz) namazâ.”
(Ibn Mâdže, Sunen, tom I, str. 439., br. 1378)
Zejd ibn Sâbit prenosi: Allahov Poslanik, alejhisselam, napravio je malu sobu (prekrivenu palminim listovima). Izašao je, alejhisselam, (iz kuće) i klanjao (u toj sobici). Neki ljudi su došli i pridružili mu se u namazu. Tako i sljedećega dana dođoše na namaz ali Poslanika, alejhisselam, ne bî. Nato oni podigoše glasove i pođoše mu kucati na vrata kamenčićima (kako bi ga dozvali). Izađe im ljut, govoreći: “I dalje insistirate (na vašoj dužnosti) tako da se bojim da ovaj namaz stvarno ne postane obaveza za vas. Zato, ljudi, ovaj namaz klanjajte kući jer je najbolji namaz osobe onaj obavljen kući, izuzev obaveznoga (farz) namaza.”
(Sahîhul Buhârî, tom VIII, poglavlje 73, br. 134)
4. Zar nisu šiijski imami klanjali teravih namaz?
Imami Bakir, alejhisselam, i imami Sadik, alejhisselam, upitani su za dopuštenje klanjanja nafila (dobrovoljnih) namaza u džematu (zajednički) za vrijeme noćî mjeseca ramazana. Obojica su (kao dokaz) navela tradiciju Poslanika, alejhisselam, i pritom rekla:
“Uistinu, klanjanje nafila-namaza u džematu za vrijeme noćî mjeseca ramazana je novotarija (bid‘a)... O ljudi, ne obavljajte nafila-namaze mjeseca ramazana u džematu... Bez sumnje, činiti manji oblik ibadeta (bogoslužja) koji je u skaldu sa sunnetom bolje je nego raditi veći čin ibadeta koji je novotarija.”
(El-Hurr El-‘Âmilî, Vesâ’iluš-šî‘a, tom VIII, str. 45.)
Ovaj stav imamâ, rodbine Poslanika, alejhisselam, potvrđen je i mišljenjem učenjaka dobro poznatog među pripadnicima ehl sunneta, koji piše:
“Potomci Poslanika, alejhisselam, kažu da je obavljanje teravih-namaza u džematu novotarija.”
(eš-Ševkânî, Nejlul evtâr, tom III, str. 50.)
5. Šta sunnijski učenjaci kažu o obavljanju teravih-namaza kod kuće?
“Učenjaci se slažu oko vrijednosti teravih namaza, ali se razilaze po pitanju da li je bolje obavljati ga kod kuće samostalno ili u džamiji u džematu.” En-Nevevî, poznati komentator Muslimove zbirke hadisa “Sahîhul Muslim”, potom nabraja učenjake koji podržavaju drugo, dominantnije (preovlađujuće) mišljenje. Dalje piše: “Malik, Ebu Jusuf, neki učenjaci šafijske pravne škole i još neki kažu da je bolje klanjati (teravih-namaz) u kući.”
(En-Nevevî, Šerhu sahîhil Muslim, tom VI, str. 286.)
6. Zaključak
Šiije uvijek podstiču na obavljanje noćnoga namaza – koji se naziva tehedždžud, ili kijâmul-lejl, ili salâtul-lejl – u posljednjemu dijelu noćî svakoga mjeseca, naročito mjeseca ramazana. Također im se preporučuje obavljanje i dodatnih nafila-namza u noćima mjeseca ramazana. Ipak, ove namaze obavljaju uglavnom u kućama a skoro nikad u džematu. Postupajući tako, pokoravaju se Kur’anu i Sunnetu poslanika Muhammeda, alejhisselam.